فروردین سال ۱۳۱۴ خورشیدی طبق بخشنامه وزارت امور خارجه و تقاضای دولت وقت
، نام رسمی ایران ( به جای پرس ، پرشیا و غیره ) برای کشور ما انتخاب شد .
در مغرب زمین از قرون وسطی ، ایران به نام هایی از قبیل : پرس ( فرانسوی )
، پرشیا ( انگلیسی ) ، پرسیس ( یونانی ) نامیده شده است . اسمی که امروز”
ایران ” گفته می شود بیش از ۶۰۰ سال پیش ” اران ” Eran تلفظ می شد .
نفیسی در دی ماه ۱۳۱۳ نام ” ایران ” را به جای ” پرشیا ” پیشنهاد کرد .
این نامگذاری در آغاز مخالفانی نیز داشت و براین باور بودند که در ” پرشیا ”
فرهنگ و تمدنی نهفته است که نمی توان آن را حذف کرد و شناخته شده و بین
المللی نیز است ؛ اما حامیان نامگذاری ایران ، اعتقاد داشتند که واژه ایران
بسیار کهن و بر اقتدار سیاسی کشور می افزاید .
” واژه ایران ”
بسیار کهن و قبل از آمدن آریایی ها به سرزمین مان اطلاق می شد و نامی تازه و
ساخته و پرداخته نیست . پروفسور آرتور اپهام پوپ ( ۱۹۶۹ – 1881 میلادی )
ایران شناس مشهور امریکایی در کتاب ” شاهکارهای هنر ایران ” که در سال ۱۳۳۸
توسط دکتر پرویز خانلری به زبان فارسی ترجمه شده است ، می نویسد : « کلمه
ایران به فلات و توابع جغرافیایی آن حتی در هزاره پیش از آمدن آریاییان نیز
اطلاق می شود »
واژه ” ایران ” از دو قسمت ترکیب شده است . قسمت
اول به معنی اصیل ، نجیب ، آزاده و شریف است . قسمت دوم به معنی سرزمین یا
جا و مکان است .
در شاهنامه فردوسی بارها کلمه ” ایران ” به کار
رفته است . ده ها بار ترکیباتی نظیر : بزرگان ایران ، بر و بوم ایران ،
ایران و توران ، ایران و روم ، ایران زمین ، شهر ایران ، ایران و انیران و
نیز بیش از ۳۵۰ بار ” ایرانی و ایرانیان ” .
معنی واژه ” ایران ” سرزمین آزادگان است . فردوسی در شاهنامه در باره خوی آزادگان ( ایرانیان ) چنین می سراید :
تو با دشمن ار خوب گفتی رواست / از آزادگان خوب گفتن سزاست
دکتر
محمد معین ( ۱۲۹۳ – 1350 ) ادیب و سخنور نامی ایران در خصوص ریشه واژه
ایران می نویسد : « اصل و ریشه Arya هر چه باشد ، این قدر واضح است که این
کلمه به تداعی معانی بسیار را به خاطر می آورد . مللی که متعلق به بخش
خاوری هند و اروپائیان بودند ، خود را بدین نام مفتخر می دانستند . آرین
Aryan از واژه آریا Arya مشتق است . اجداد مشترک ملل هند و ایران خود را
بدان نام معرفی می کردند . واژه ایران ، خود از همین ریشه آمده است »
دکتر
بهرام فره وشی ( ۱۳۰۴ – 1371 ) ایران شناس و استاد پیشین دانشگاه تهران در
خصوص ریشه واژه ایران می نویسد : « ایران در زبان اوستایی به صورت ائیریه
Airya و در زبان فارسی باستان اریه Ariya آمده است . در اوستا هم نام قومی
ایرانی به معنی شریف و نجیب و اصیل است . این واژه در زبان ایرلندی کهن هم
به همین معنی است . قسمت اول کلمه ایرلند Ir – Land به معنی نجیب و شریف و
قسمت دوم آن به معنی سرزمین است . ایرلند به معنی سرزمین نجباست »
برگرفته از مقاله ” چگونه ایران شدیم ؟ ” نوشته مجتبی انوری ۱۳۸۶