آوریل 22, 2017
خورش
بزرگ‌ترین سماور زغالی دنیا
جوش نمی‌آید
بروجردی اثری حیرت‌انگیز را خلق می‌کند تا برای همیشه در تاریخ این دیار و
مردمانش به یادگار بماند؛ اثری که پر از حرف‌های ناگفته هنرمندان قلم‌زن
بروجردی است و این روزها خاک سرد فراموشی و غفلت غبار تنش شده است…
روزگاری نه‌چندان دور هنرمند چیره‌دست فقید
بروجردی اثری حیرت‌انگیز را خلق می‌کند تا برای همیشه در تاریخ این دیار و
مردمانش به یادگار بماند؛ اثری که پر از حرف‌های ناگفته هنرمندان قلم‌زن
بروجردی است و این روزها خاک سرد فراموشی و غفلت غبار تنش شده است.
استاد «محمد بادآور بروجردی» در سال ۱۳۰۱ در مهد هنر قلم‌زنی بروجرد دیده
به جهان گشود و از یازده‌سالگی نزد برادر خود به شغل قلم‌زنی و نگارگری روی
ورشو رو آورد. او در کنار اساتید نام‌آور هنر ورشو‌سازی این دیار نظیر
«محمدرحیم میناگر»، «رضا رئوفیان» و «رضا گلدوز» مشق عشق روی فلز سرد و
بی‌روح کرد تا در تاریخ ماندگار شود.
استاد بادآور از جمله اساتیدی است که تکامل و شکوفایی هنر قلم‌زنی مرهون و
مدیون دستان هنرمند اوست. به نوعی مهم‌ترین و مشهورترین اثر این هنرمند
فقید بزرگ‌ترین سماور زغالی جهان است که باهنر منحصربه‌فرد وی در قلم‌زنی
به یادگار مانده است.
مرحوم بادآور بزرگ‌ترین سماور زغالی جهان را در آخرین سال‌های عمر خود یعنی
در سال ۸۲ به سفارش سازمان صنایع‌دستی لرستان در بروجرد ساخت تا اثری
ماندگار و منحصربه‌فرد از خود به یادگار گذارد.
این اثر باشکوه که طرح آن از نوع طرح‌های جدید گلابی است حدود دو تن وزن و
ظرفیت ۳ هزار لیتر آب را دارد که اکنون به دلیل حجم زیاد، ظرفیت آن به‌طور
نسبی ۵۰۰ لیتر بیان شده و با حدود پنج کیلوگرم زغال روشن و گرم می‌شود.
برای نخستین بار هنگام پرده‌برداری، این اثر منحصربه‌فرد در خانه تاریخی
افتخار الاسلام بروجردی روشن و در معرض دید علاقه‌مندان صنایع‌دستی گذاشته
شد.
این سماور با ورق‌های برنجی به قطر2/5 میلی‌متر با ارتفاع چهار متر و 20
سانتیمتر و عرض حدود سه متر در مدت‌زمان حدود سه سال توسط استاد بادآور و
فرزند وی ساخته شده است.
اثر هنری ماندگار بروجرد یکبار در جشنواره اراک و
یکبار نیز در هتل زاگرس بروجرد روشن‌شده و در معرض دید علاقه‌مندان
قرارگرفته است. در حال حاضر نیز در حیاط خانه تاریخی افتخارالاسلام
طباطبایی یا همان خانه فرهنگ بروجرد نگهداری می‌شود.
اما این اثر منحصربه‌فرد صنایع‌دستی دنیا این روزها در سایه غفلت متولیان
فرهنگی با خطر آسیب جدی مواجه است، به نحوی که در سال‌های اخیر بدون
هیچ‌گونه حفاظتی در حیاط خانه تاریخی افتخارالاسلام در زیر برف و باران و
آفتاب نگهداری می‌شود و بعضاً از دستبرد سارقان نیز در امان نبوده است.
از سوی دیگر گردشگران و علاقه‌مندان آثار و صنایع‌دستی بروجرد در بازدید
خود از خانه تاریخی افتخار الاسلام بروجردی به‌محض تماشای این اثر باشکوه
که هیچ شناسنامه‌ای ندارد کنجکاو می‌شوند بدانند این اثر از سوی کدام
هنرمند و در چه سالی ساخته شده است. اما اخیراً شناسنامه این اثر از بین
رفته و بدون معرفی‌نامه در حیاط این خانه تاریخی در معرض دید بازدیدکنندگان
قرار دارد.
اجازه ترمیم اثر را نمی‌دهند
فرزند این هنرمند فقید که با پدرش در آخرین سال‌های عمر در ساخت این اثر
باشکوه همکاری کرده است از بی‌مهری‌های متولیان فرهنگی بروجرد نسبت به این
اثر ارزشمند گلایه دارد و به همشهری می‌گوید: هنگام ساخت این اثر زیبا توسط
پدرم در کنارش بودم تا او را که با قلب بیمارش زحمات زیادی برای ساخت این
اثر کشید، یاری کنم.
«فرهاد بادآور» می‌افزاید: پدر با عشق و حساسیت خاصی این اثر را خلق کرد
به‌گونه‌ای که بیشتر بازدیدکنندگان آن را یک قالب‌زنی تصور می‌کنند و
هنگامی که متوجه می‌شوند باهنر دست خلق‌شده در حیرت فرو می‌روند.
وی می‌گوید: این اثر منحصربه‌فرد در طول سال‌هایی که در زیر برف و باران و
آفتاب قرارگرفته آسیب فراوانی دیده و حتی اجازه جلاکاری آن را نمی‌دهند، به
همین علت رنگ آن سیاه شده است.
بادآور بیان می‌کند: پدرم برای منافع مالی این اثر زیبا را نساخت چرا که در
همان موقع سازمان صنایع‌دستی استان وعده‌های مالی بسیاری به او داد اما
هیچ‌یک از این وعده‌ها نیز عملی نشد. اگر این اثر در اختیار خانواده خودمان
بود اجازه نمی‌دادیم به این شکل از آن نگهداری شود و اینجا بماند.
وی
می‌گوید: باید به میراث فرهنگی و صنایع‌دستی و هنرمندان بهای بیشتری داده
شود. اگر توانایی نگهداری را ندارند باید آن را به‌جایی که در شأن و منزلت
صنایع‌دستی است منتقل کنند. بی‌شک اگر این اثر منحصربه‌فرد در جایی دیگر
نگهداری می‌شد امروز به این وضع نمی‌افتاد.
تنها سماور بزرگی که از ثبت در گینس جا ماند!
سماور زغالی بروجرد که بی‌شک از جمله آثار یگانه صنایع‌دستی ایران است با
وجود اینکه قابلیت ثبت در کتاب رکوردهای جهانی گینس را دارد به دلیل نبود
اعتبار همچنان بلاتکلیف مانده و نیازمند تامین هزینه برای تحقق این امر
است.
اگر همه آثار تک و عجیب و غریب دنیا در کتاب گینس ثبت می‌شوند، وقت آن
نرسیده که بزرگ‌ترین اثر قلم‌زنی دنیا روی سماوری زغالی که خود بزرگ‌ترین
سماور زغالی دنیا نیز محسوب می‌شود در کتاب رکوردها ثبت شود؟ بی‌گمان ثبت
این اثر هنری در معرفی هنر هنرمندان بروجردی قابل توجه خواهد بود و راه
صادرات صنایع‌دستی بروجرد نیز از همین معبر باز خواهد شد.
از سوی دیگر باید
گفت که ورشو در بروجرد هنری قدیمی بوده و شهرت بروجرد به این واسطه است.
وجود این سماور نیز نشانه‌ای برای تایید هنر ورشو‌سازی در بروجرد است
