اخبار استقلال

به بهانه یکصد و دهمین سالروز انقلاب مشروطیت ایران

 

بروجرد محل دفن سیدجمال
واعظ اصفهانی

 

 

نوشته: استاد محمد گودرزی،(
الف، فرهیخته)

دبیر تاریخ دبیرستانهای بروجرد

 

 

شاید بسیاری از مردمی که در روزهای گرم تیر و مرداد ۱۲۸۵
شمسی در قم و تهران تحصن کردند و نهایتاً مظفرالدین شاه را وادار نمودند که فرمان
تأسیس دارالشورای ملی (مجلس شورای ملی) را صادر کند خود نمی دانستند که دست به چه
کار بزرگی زده اند و تا چه اندازه در سرنوشت این کهن بوم و بر، تأثیر مثبت گذاشته
اند. واقیعیت آن است که به لحاظ سیاسی، انقلاب مشروطیت ایران مهمترین و سازنده
ترین حادثه ای بود که در تاریخ این کشور روی می داد؛ زیرا از پی این انقلاب و برای
نخستین بار در تاریخ چندهزارساله ایران:

۱-    
سلطنت مطلقه فردی به سلطنت مشروطه تبدیل شد؛ دایره اختیارات
شاه محدود شد و مقام او، شکلی نمادین و تشریفاتی یافت.

۲-    
مجلس شورای ملی از نمایندگان منتخب مردم بوجود آمد که بخش
مهمی از اختیارات حکومت، یعنی قانونگذاری و نظارت بر دستگاه اجرایی را بر عهده
گرفت.

۳-    
کشور صاحب «قانون اساسی» شد؛ قانونی که طبق آن «حقوق» و
«تکالیف» حکومت  و مردم مشخص شده بود.

همین سه دستاورد مهم و سرنوشت ساز برای مشروطیت کافی است که
یاد و خاطر آن تا ابد در اذهان عموم ایرانیان جاودان بماند. از این رو هرسال مراسم
مختلفی در بزرگداشت انقلاب مشروطیت ایران و نکوداشت خاطره تمامی کسانی که به نوعی
در برپایی این انقلاب نقش داشتند در سراسر کشور برگزارشود.

 

جدای از نقش مهم و سازنده ای که گروهی از علما و رجال
بروجردی در وقایع انقلاب مشروطیت داشته اند، بروجرد پیکر یکی از رهبران شهید این
انقلاب را در خاک خود به آغوش کشیده است: سیدجمال واعظ اصفهانی. او نخستین کسی بود
که لفظ «مشروطه» را بر زبان عامه جاری کرد و با بیان خطبه های آتشین، مردم را به
شورش و انقلاب واداشت. همان زمان، خطبه های بیدارگر سید در رونامه الجمال
گردآوری و منتشر شد. از این رو طرفداران نظام استبدادی به خونش تشنه بودند و در
فرصت به دست آمده، او را گرفتار ساختند و شهیدش کردند.

 

   با قدرت گیری
دوباره مشروطه خواهان  و همت گروهی از
آزادیخواهان، نام و یاد سید جمال واعظ اصفهانی مورد توجه قرار گرفت و مقام مقبره
ای درخور بر مزارش ساخته شد. از آن پس گورستان محل دفن او، که قبلاً «یخچال»
نامیده می شد به «جمالیه» مشهور شد و همزمان یک مدرسه تازه تأسیس چهار کلاسه را
«جمالیه» نامگذای کردند. در سال ۱۳۱۵ – زمان حکومت رضاشاه- به بهانه آبادی و
زیباسازی شهر، قبرستان جمالیه و مقبره سیدجمال واعظ بکلی ویران و مزار او و دو
افسر شهید در نبرد با اشرار زیر انبوه خاک دفن شد.

 

دو سال بعد، حسین شجره، از مقامات عالی رتبه وزارت دارایی
که به بروجرد آمده بود با کمک گروهی از فرهنگیان بروجردی قبر سید و دو افسرشهید را
از زیر خاک بیرون آوردند و بر مزار سید سنگی بزرگ نصب کردند که این شعر حافظ بر
بالای آن نقش شده بود: «هرگز نمیرد آن که دلش زنده شد به عشق».

 

 در سال ۱۳۴۸ با
تصویب هیأت مدیره انجمن آثار ملی ایران و طراحی مهندس محسن فروغی، سنگ مزاری
نسبتاً درخور از سنگ خارا بر  مزار سید
قرار دادند و جمله «شهید راه آزادی» را بر آن حک کردند که یاد مجاهدتهای آن سید
عزیز باقی بماند.

با پیشنهاد گروه آموزشی تاریخ آموزش و پرورش بروجرد و تصویب اعضای
دومین دوره شورای اسلامی شهر، قرار شد که «بنای یادبود آزادی» بر مزار این شهید
ساخته شود و مقدمات آن نیز تا حدی فراهم شد، اما گرفتاریهای مالی شهرداری مانع از
انجام این اقدام مهم شد و نهایتاً با طراحی مهندس عبدالرضا برق دهنده، یادبود مزار
این شهید در کنار پیاده رو مقابل شهرداری و با فاصله چندمتری از محل اصلی مزار به
شکل کنونی ساخته شد.

 

   14 مرداد ۱۳۹۵ و
یکصدودهمین سالروز انقلاب مشروطیت می توانست فرصت مناسبی باشد که مراسمی درخور بر
مزار سید جمال واعظ اصفهانی و در مقام تجلیل آن شهید عزیز برگزار شود. هرچند این
فرصت – به هر دلیل- از دست رفت، می توان انتظار داشت که دست کم، شرکت کنندگان در
مراسم گرامیداشت روز خبرنگار بروجرد، که قرار است شنبه ۱۶ مرداد برگزار شود، برای
دقایقی بر مزار این سید شهید جمع شوند و خاطره اش را گرامی بدارند.

 

 به گفته هنری لانگ
فلو، شاعر پرآوازه آمریکایی «توجه به شرح حال بزرگان، این مطلب را به یاد ما می ­آورد
که می ­توانیم به زندگی خود، مقام برتری بدهیم».

  

محمد گودرزی، دبیر تاریخ دبیرستانهای
بروجرد