ژوئن 22, 2019
خورش
آشنایی بیشتر با
دکتر محمد رضا روزبه
از مفاخر برجسته بروجرد
فرهاد داودوندی- بروجرد:
دکتر محمدرضا روزبه شاعر و محقق معاصر در
اول دی 1342 در بروجرد متولد شد. وی از سنین
نوجوانی فعالیت‌های ادبی خود را با شرکت در محافل و انجمن‌های ادبی و ارسال اشعار و
نوشتار‌های ادبی به نشریات و مجلات ادبی رایج آن روزگار آغاز کرد.
استاد روزبه چند سالی در کسوت معلمی در
مناطق محروم استان لرستان خدمت کرد و پس از آنکه در سال ۶۷ در رشته زبان و ادبیات
فارسی دانشگاه تهران پذیرفته شد با اشتیاقی وصف‌ناشدنی تحصیلات خود را در این دانشگاه
تا مقطع دکتری ادامه داد و در کنار
تحصیل، به فعالیت‌های فرهنگی نظیر شرکت در محافل و مجامع
علمی و ادبی و نگارش کتب و مقالات با عناوین مختلف و تدریس زبان و ادبیات شیرین فارسی
پرداخت.
وی پس از کسب کوله باری از دانش و تجربۀ
حاصل از هم‌نشینی با استادان بزرگ و مسلم زبان و ادبیات فارسی به زادگاهش بازگشت و
پس از چند سالی تدریس در دبیرستانها و دانشگاه آزاد واحد بروجرد، به عضویت هیئت‌علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی
دانشگاه لرستان درآمد تا فعالیت‌های هنری و ادبی خود را سمت‌وسویی دیگر بخشد و از توشه‌های
کسب کردۀ خود نصیبی به علاقه‌مندان به این رشته رساند.
وی در گفتگویی به لرستان خبر می گوید:
«تحصیل در دانشگاه تهران تأثیر بسزایی در تکوین و شاید تکامل شخصیت فکری من داشت و
به مطالعاتم سمت‌وسو داد و از رهگذر همین مطالعات و یافته‌ها تلاش کردم به جهان‌بینی
ادبی و هنری فراخور زمانه خود نزدیک شوم.
استاد روزبه در ادامه می افزاید از آثار
معدود قلمی خود اگر بخواهم سخنی گفته باشم افزون بر نقد و نوشتارهایی که طی دهه ۶۰
و ۷۰ و در ایام دانشجویی در مجلات و نشریات ادبی و هنری و فرهنگی آن روزگار از من به
چاپ رسیده که آمیزه‌ای بود از روش نقد دانشگاهی و مطبوعاتی، باید از مجموعه اشعارم با عنوان «حرفهایی برای نگفتن» نام ببرم که در
سال ۱۳۷۹ از سوی نشر قو به چاپ رسید و دربرگیرندۀ
پاره‌ای از سروده‌های من از سال ۶۸ تاً اواخر دهه ۷۰ بود و به چاپ دوم هم رسید.
همان سال کتاب «سیر تحول غزل فارسی از مشروطیت
تا انقلاب» را به چاپ رساندم که دربرگیرندۀ
سیر کرونولوژیک غزل معاصر از عصر مشروطه تا مقطع انقلاب اسلامی است و جریان‌ها، روش‌ها
و رویکردهای غزل معاصر را همراه با معرفی غزل پردازان امروز و سبک آثارشان را دربرمی گیرد و نیز نمونه‌های برجسته‌ای از آثار بهترین غزل پردازان
معاصر را شامل می‌شود.
در سال ۱۳۸۱ دو کتاب دیگر از آثار من به
چاپ رسید: «ادبیات معاصر ایران (شعر)» و «ادبیات معاصر ایران (نثر)» اولی، درس‌نامه دانشگاهی برای واحد شناخت شعر معاصر
دانشگاه‌ها ست که طی آن سیر تحلیلی شعر معاصر از عصر مشروطه تا اواسط دهه ۸۰ بازنموده
شده و جریان‌های شعری و شاعران برجسته و همچنین روش تحلیل و تأویل و فرم‌شکافی و ساختارشناسی
شعر امروز در آن ارائه شده است.
کتاب ادبیات معاصر ایران (نثر) نیز دربردارنده سیر تحلیلی تحول و تطور گونه‌های نثر امروز، به ویژه داستان‌نویسی معاصر ایران از
آغاز عصر تجدد و بیداری تا نیمه‌های دهه ۸۰ است
همراه با آثاری برگزیده از داستان‌نویسان برجسته روزگار در آن ارائه شده است.
همچنین در کنار آن‌گونه‌های مختلف نثر امروز: روزنامه‌نگاری، خاطره نگاری، نثر ادبی،
تحقیق دانشگاهی، نقد ادبی و .. با نمونه‌هایی از آثار شاخص مرتبط با آن گنجانده شده
است.
در سال ۸۳ جلد اول کتاب دیگرم با عنوان
«شرح، تحلیل و تفسیر شعر نو فارسی» به چاپ رسید. این کتاب پس از بیان مبانی و مقدمات
در خصوص هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی شعرنو فارسی و روش‌های تفسیر و تأویل شعر امروز و
تفاوت آن با جهان‌شناسی و زیباشناسی و معناشناسی شعر قدیم، تفسیر و تحلیل ساختاری، زیباشناختی و معناشناسی برجسته‌ترین شعرهای نو از نیما تا روزگار ما را
دربرمی‌گیرد. این کتاب، رساله دکتری من است در دانشگاه تهران که در سال ۱۳۸۰ از آن
دفاع کردم.
جلد دوم این کتاب هم در سال ۱۳۸۹ به همت
نشر حروفیه به چاپ رسید و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت.
در سال ۱۳۸۹ کتابی به‌صورت مشترک با شاعر
معاصر آقای حمیدرضا شکارسری با عنوان «زیست در منِ جمعی» ارایه دادیم شامل نقد فشرده
و مختصر آثار شاعران جوان لرستانی در حوزه شعر جنگ تحمیلی .»
لازم به ذکر است که دکتر محمدرضا روزبه
سرودن شعر را در سال ۱۳۶۰ آغاز کرد. شعرهای وی تاکنون در قالب دو کتاب شعر و نیز به
طور پراکنده در نشریات و مجلات کشور، جٌنگ‌های ادبی و برخی از مجموعه‌شعرها انتشار
یافته است. او افزون بر قالب‌های نو، در قالب های سنتی به ویژه غزل، رباعی نیز اشعار
فراوانی سروده و در جشنواره مهر به خاطر کتاب
“حرف هایی برای نگفتن ” مقام دوم را کسب کرده است. در سال ۱۳۸۲ به عضویت
هیئت‌علمی دانشگاه لرستان درآمده و تاکنون افتخار معلمی در کلاس‌های همین دانشگاه را
دارد.
کتاب ها:
ادبیات معاصر ایران (نثر)، تهران: انتشارات روزگار
ادبیات معاصر ایران (شعر)، تهران: انتشارات روزگار
( این دو کتاب، از سوی سازمان ارتباطات،
به زبان ازبکی ترجمه شده‌اند و تا به حال به چاپ هشتم رسیده و در بسیاری از دانشگاههای
کشور تدریس می‌شوند.)
زیست در من جمعی، ( نقد و تحلیل اشعار برگزیده شاعران لرستان در حوزه جنگ تحمیلی)،
همراه با حمیدرضا شکارسری، خرم‌آباد: اردی بهشت جانان
حرفهایی برای نگفتن: گزیده شعرها (۱۳۶۸ – ۱۳۷۷)، محمدرضا روزبه، تهران: قو
شرح، تحلیل و تفسیر شعر نو فارسی، جلد اول ۱۳۸۳ و جلد دوم ۱۳۸۹، محمدرضا روزبه،
تهران: حروفیه
سیر تحول غزل فارسی از مشروطیت تا انقلاب، تهران: نشر روزنه
«از پیله تا پروانگی» ، مجموعۀ شعرهای نیمایی،
۱۳۹۷، تهران، انتشارات شهرستان ادب.
دکتر روزبه دو کتاب در حوزۀ شعر معاصر در
دست نگارش دارد.
از وی دهها مقالۀ علمی _ پژوهشی، و دهها
مقالۀ علمی_ ترویجی و دهها مقالۀ ارائه شده در همایش‌های ادبی دانشگاهی در مجلات معتبر
دانشگاهی به چاپ رسیده است.
ایشان علاوه بر ارائه دهها سخنرانی علمی
در مجامع و همایش‌های دانشگاهی و غیر دانشگاهی، تدریس ادبیات معاصر ایران در دانشگاههای
خارج از کشور و نیز ادارۀ کارگاه‌های آموزشی شعر و داستان در استان و خارج از استان،
تا به حال راهنمایی و مشاورۀ بیش از صد پایان‌نامه کارشناسی ارشد و رسالۀ دکتری در
حوزه‌های مختلف زبان و ادبیات فارسی را بر عهده داشته‌اند.
تک شاخه
با توأم ای شاخۀ بالنده در آفاقِ صبح!
سربلندِ سربه‌زیر!
خیره‌ام بر سایه‌روشن‌های تقدیری شگفت
که از آنی ناگزیر :
دم‌به‌دم، نور و نیاز و نیروانا، توأمان،
می‌کشانندت به اوجی که در آن،
از تمامِ شاخه‌ها بالاتری.
و، دریغ
هرچه بالاتر روی،
تنهاتر و
تنهاتری!
محمدرضا روزبه، آذرماه ۱۳۹۷
خودزنی
با چاک‌چاکِ این قلمِ تیزتر ز تیغ
از بس به لحظه لحظۀ خود زخم می‌زنم
دارم شبیه دشمن خود می‌شوم
دریغ !
محمدرضا روزبه
جست‌وجو
این‌سان مرا – درون مرا –
روز و شب مکاو
گم می‌شوی در آخرِ این تفته کوره‌راه.
من خود هزار بار بر این جاده رانده‌ام
یعنی شناختم
خود را هزار باره و
(… هر بار اشتباه)
محمدرضا روزبه، خرداد ۹۸
تردید
از هم جدا شدیم…
در راهم و دو راهی تلخی
که با من است
از هر طرف که می روم، اما
هم اولین نگاه
هم آخرین نگاهِ تو جاریست
پیشِ رو.
مى پرسم از خودم :
این رفتن است؟
سوی تو
یا بازگشتن است؟
محمدرضا روزبه، مهرماه ۱۳۹۵
